عوارض تلخ یک بیماری شیرین

دیابت نوع 2 از جمله بیماری های شایع غیرواگیر است که در سال های اخیر در بسیاری از کشورها از جمله ایران رشد فزاینده ای داشته است. طبق بررسی های انجام شده، کم تحرکی و چاقی از عوامل اصلی ابتلا به دیابت نوع 2 است.
عوارض دیابت را می توان به دو نوع عوارض زودرس و عوارض دیررس تقسیم نمود:
  

عوارض زودرس دیابت

1-کتواسیدوز یا کمای دیابتی: یک اختلال مربوط به سوخت و ساز است که در اثر افزایش میزان قند خون همراه با استون ایجاد می‌شود که سبب گیجی، سستی و بی‌حالی، احساس تشنگی شدید، خستگی و تنگی نفس شده و همچنین در بعضی موارد با اغماء همراه است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ فرد شود.

2-کمای هایپر اوسمولار: در صورتیکه قند خون در افراد دیابتی نوع 2 افزایش پیدا کند می تواند در نهایت به کمای هایپر اوسمولار یا کمای غیر اسیدوز بیانجامد.

3-هیپو گلیسمی: اگر میزان قند خون از 60 میلی‌گرم درصد کمتر شود، خطر هیپوگلیسمی انسان را تهدید می‌کند، ولی اکثر متخصصان معتقدند زمانی باید از هیپوگلیسمی سخن به میان آورد که میزان قند خون به کمتر از 40 میلی‌گرم درصد برسد. اگر فردی دچار هیپوگلیسمی شود ولی به موقع و به طور صحیحی درمان نشود، میزان قند خون(گلوکز) او کاهش یافته در نتیجه دچار گیجی و سرانجام بیهوشی می‌شود و ممکن است نهایتاً به او تشنج نیز دست بدهد. از نشانه‌های هیپوگلیسمی می‌توان به گرسنگی فراوان، رنگ پریدگی، پوست مرطوب و سرد، طپش قلب، لرزش، بی‌قراری، سردرد، دل‌درد، اختلال بینایی، سست شدن زانوها و سرانجام کاهش قدرت تمرکز اشاره کرد.

4-هایپرگلیسمی: اصولاً هنگامی قند خون افزایش می‌یابد که بین نیاز و وجود انسولین در بدن نسبت مناسبی برقرار نباشد. مواردی که ممکن است به هایپرگلیسمی منجر شود شامل فعالیت بدنی کم، فراموشی تزریق انسولین یا مصرف دارو، بیماری‌ها و پر خوری

گفتنی است، در صورتی که عوارض زودرس دیابت سریع درمان نشود فرد دیابتی به کمای دیابتی دچار می‌شود که در این صورت دیابتی‌های نوع 1 که انسولین تزریق می‌کنند دچار کمای دیابتی و نهایتاً کتواسیدوز می‌شوند و دیابتی‌های نوع 2 دچار کمای دیابتی هایپر اوسمولار (کمای غیر اسیدوز) می‌شوند.

عوارض دیررس دیابت

1-عارضة چشمی: که ممکن است به نابینایی کامل ختم شود.

2-نفروپاتی(بیماری کلیه): که ممکن است باعث از کارافتادگی کامل کلیه‌ها شود.

3-نوروپاتی(آسیب دیدگی اعصاب): در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم در پاها و نیز قانقاریا شود که در نهایت به قطع عضو می‌انجامد.

4-بیماری قلبی- عروقی: که بر روی قلب و رگهای خونی اثر می‌گذارد و یا ممکن است به سکته‌های قلبی (منجر به حملة قلبی) سکتة مغزی (یکی از علل اساسی ناتوانی و مرگ در افراد دیابتی) منجر شود.

پیشگیری از عوارض دیابت

1-پیشگیری از عوارض قلبی عروقی

وجود مقدار فراوان قند در خون در دراز مدت می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن مانند قلب، رگ‌های خونی،‌ کلیه‌ها، ‌دستگاه تناسلی و دستگاه عصبی آسیب برساند. اما کارهایی هست که شما با انجام آن‌ها می‌توانید از این مشکلات جلوگیری کنید یا از سرعت پیشرفت آن‌ها بکاهید.

دیابت‌ سطح کلسترول خون را افزایش می‌دهد. کلسترول‌ نوعی چربی است که بدن می‌تواند آن را بسازد و نقش‌های مهمی در بدن دارد. این ماده در برخی غذاهای جانوری نیز یافت می‌شود. هنگامی‌که مقدار کلسترول بسیار بالا می‌رود، رگ‌های بزرگ دچار گرفتگی و در نتیجه باریک می‌شوند. این عارضه آتروسکلروز (تصلب شرایین) نام دارد.

گرفتگی و باریک شدن رگ‌ها جریان خون را در سرتاسر بدن مختل می‌کند. درد قفسه‌ی سینه که آنژین نامیده می‌شود، حمله‌ی قلبی که به علت گرفتگی رگ‌های قلب رخ می‌دهد و ضعف ماهیچه‌ی قلب (کاردیومیوپاتی) از عوارض خطرناک گرفتگی رگ‌ها است.

رگ‌های خونی گرفته و باریک، فضای اندکی برای جریان خون دارند. این وضعیت به این می‌ماند که شما انگشت شصت خود را جلوی خروجی شیلنگ آب بگیرید. در این وضعیت آب با فشار بسیار بالا از شیلنگ بیرون می‌زند. به همین نحو‌، رگ‌های خونی گرفته و باریک به فشار خون بالا می‌انجامد. همچنین، هنگامی‌که رگ‌ها باریک می‌شوند، خون کافی به پاها نمی‌رسد و بیماری‌های عروق محیطی خود را نشان می‌دهند. شما ممکن است هنگام برخاستن، راه رفتن یا ورزش کردن در باسن‌ها ، پشت پاها و یا ران‌هایتان احساس درد کنید.

برای پیشگیری از این عوارض نکات زیر را رعایت کنید:

• قند خون و فشار خون را تا جایی که امکان دارد نزدیک حالت عادی نگه دارید.

• کلسترول و دیگر چربی‌های خون را تا جایی که امکان دارد نزدیک حالت عادی نگه دارید.

• داروهای خود را هر روز در زمان معین مصرف کنید.

• قرص‌های قلب و فشار خون را همان گونه که پزشک شما توصیه کرده است،‌مصرف کنید.

• از پزشک خود بپرسید آیا شما برای حفظ سلامتی قلبتان باید هر روز یک قرص آسپرین مصرف کنید یا نه.

• سیگار نکشید.

• وزن خود را در محدوده‌ی عادی حفظ کنید.

• هر روز حدود 30 دقیقه ورزش کنید، از پلکان استفاده کنید. دورتر از مرکز خرید پارک کنید. پیاده‌روی کنید. به شنا بپردازید. در باغچه کار کنید یا در کارهای خانه مشارکت کنید.

2-پیشگیری از عوارض کلیوی

کلیه‌ها به صورت صافی کار می‌کنند و مواد زاید و اضافی را از خون می‌گیرند و دفع می‌کنند. صافی‌های بسیار ظریف کلیه‌ها، گلومرول نام دارد. قند خون و فشار خون بالا به گلومرول‌ها آسیب می‌رساند. وقتی کلیه‌های آسیب دیده عمل تصفیه مواد زاید و اضافی را به خوبی انجام نمی‌دهند. این مواد در بدن انباشته می‌شوند و  آسیب می‌زنند.

یکی از نشانه‌های اولیه آسیب کلیه‌ها، نشت مقدار بسیاری پروتیین از کلیه‌ها است. این حالت که پروتیینوری نامیده می‌شود، باعث از دست رفتن پروتیین‌های سودمند بدن می‌شود.

نقص کلیوی حاصل از دیابت آن‌چنان آهسته رخ می‌دهد که ممکن است شما سال‌ها احساس بیماری نکنید. حتی هنگامی‌که کلیه‌های شما تنها نصف کار عادی خود را انجام می‌دهند نیز شما به وجود بیماری پی نمی‌برید. وقتی کلیه‌ها از کار می‌افتند، درد معده و خستگی تمام وقت به سراغ شما می‌آید و پوست شما ممکن است به زردی گراید.

برای پیشگیری از این عوارض ، نکات زیر را رعایت کنید:

• قند خون و فشار خون را تا جایی که امکان دارد نزدیک حالت عادی نگه دارید.

• از برنامه‌ی غذایی که پزشک یا متخصص تغذیه شما توصیه کرده است  پیروی کنید. آنان ممکن است به شما پیشنهاد کنند که پروتیین، سدیم یا پتاسیم کمتری مصرف کنید.

• با آزمون ادرار دست کم سالی یک بار کلیه‌هایتان را وارسی کنید.

اگر نشانه‌های زیر را داشتید ممکن است عفونت کلیوی داشته باشید و باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید:

    - درد یا سوزش هنگام ادرار

    - اشتیاق فراوان به حمام رفتن

    - ادرار کدر یا قرمزگون

    - درد در پشت یا پهلو و زیر دنده‌ها

    - تب یا احساس لرز

• برخی از داروها مانند «مهار کننده‌ی ACE»، پیشرفت آسیب کلیه را آهسته می‌کنند. اگر پزشک این داروها را برای شما تجویز کرد، آن‌ها را به هنگام مصرف کنید.

3- پیشگیری از آسیب به اعصاب

قند خون بالا به مدت طولانی می‌تواند به رگ‌های خونی که به برخی اعصاب اکسیژن می‌رسانند، آسیب رساند. همچنین، قند خون بالا می‌تواند به پوشش اعصاب آسیب بزند. اعصاب آسیب دیده ممکن است از فرستادن پیام باز مانند، پیام‌ها به کندی جابه‌جا شوند یا در زمان نامناسبی فرستاده شوند.

اعصاب محیطی به بازوها، دست‌ها، ران‌ها و پاها می‌روند. تخریب این اعصاب می‌تواند به احساس کرختی در دست‌ها یا پاها بینجامد. اعصاب خودکار از نخاع به شش‌ها، قلب، معده، روده‌ها، مثانه و اندام‌های جنسی می‌روند. آسیب اعصاب معده و روده‌ها در اثر قند خون بالا به احساس ناراحتی در معده، استفراغ، یبوست یا اسهال می‌انجامد. آسیب اعصاب خودکار مثانه، تشخیص زمان رفتن به دستشویی را مشکل می‌سازد. این  آسیب درک خالی بودن مثانه را نیز مشکل می‌سازد. هر دو مشکل می‌تواند باعث شود شما ادرار را به مدت طولانی نگه دارید. این وضعیت می‌تواند به عفونت مثانه منجر شود. گاهی نیز قطره‌های ادرار به طور تصادفی نشت می‌کنند.

برای پیشگیری از این عوارض نکات زیر را رعایت کنید:

• قند خون و فشار خون را تا جایی که امکان دارد نزدیک حالت عادی نگه دارید.

• پاهایتان را هر روز با آب گرم بشویید. هر روز آن‌ها را برای زخم، تاول، قرمزی، پینه یا مشکلات دیگر وارسی کنید. همیشه کفش یا دمپایی بپوشید. ناخن‌ها را هفته‌ای یک بار و پس از شستن پاها یعنی  هنگامی‌که نرم هستند، کوتاه کنید. این کارها باعث می‌شود پاهایتان کمتر زخمی و عفونی شوند. عفونت پاها به آسیب اعصاب پا می‌انجامد.

4- پیشگیری از عوارض چشمی

قند خون بالا به شبکیه‌ی چشم آسیب می‌رساند. کار شبکیه‌ دریافت نور است که به چشم می‌رسد. شبکیه رگ‌های خونی ظریفی دارد که قند خون بالا باعث گرفتگی آن‌ها می‌شود. اگر شما به آسیب شبکیه دچار شوید، ممکن است تاربینی یا دوبینی پیدا کنید . برای پیشگیری از این عوارض نکات زیر را رعایت کنید:

• قند خون و فشار خون را تا جایی که ممکن است در حالت عادی نگه دارید.

• برای معاینه چشم سالی یک بار به چشم پزشک مراجعه کنید.

‌• اگر احساس تاربینی یا دوبینی دارید، در یک یا هر دو چشم درد یا فشار دارید و یا در دیدن چیزهای بیرون از گوشه‌ی چشم مشکل دارید، به چشم پزشک مرا جعه کنید.