اپراتور مجازی تلفن همراه چیست؟

اپراتور مجازی شبکه تلفن همراه (به انگلیسی: Mobile Virtual Network Operator) یک نوع اپراتور موبایل است، که خود عملأ دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌ها نیستند. این نوع اپراتور با بستن قرارداد با یک اپراتور دیگر که دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌ها است، این خدمات را به صورت عمده خریداری می‌کند، سپس با نشان تجاری و برند خود اقدام به فروش خدمات تلفن همراه، در بازار خرده‌فروشی می‌نماید. درواقع اپراتورهای مجازی تلفن همراه به‌نوعی خورده فروشی خدمات اپراتورهای تلفن همراه را به عهده دارند و به‌نوعی بازاریابی این اپراتورهای موبایل را انجام می‌دهند. جالب است بدانید که اپراتورهای مجازی تلفن همراه نوع اول، کامل‌ترین مدل کسب‌وکار حوزه اپراتورها هستند.  

اولین اپراتور مجازی موبایل دنیا

نخستین MVNO توسط اپراتور دانمارکی TELE۲ راه‌اندازی شد و پس از آنکه موج این پدیده اروپا را فراگرفت، اپراتور مجازی موفق انگلیس در سال ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۸ شمسی) با برند Nextel به فروش خدمات مخابراتی اپراتور UK پرداخت. موفقیت این اپراتور فاقد شبکه و تجهیزات به شکل‌گیری اپراتور مجازی «ویرجین موبایل» در ایالات متحده آمریکا منجر شد. اپراتوری که توانست از ابتدای آغاز به کار خود تاکنون رقمی بالغ بر ۴۸۰ میلیون درآمد داشته باشد.

در ایران نیز مدتی است که عضو جدیدی به خانواده اپراتورهای مجازی تلفن همراه کشور اضافه شده است که آرین تل نام دارد. شرکت ارتباطات آرین تل در کنار 7 برند دیگر همچون کیش سل پارس، شاتل، های وب و پارسیان همراه لوتوس توانست پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه نوع اول را کسب کند.

به این ترتیب تاکنون 8 اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) در کشور فعالیت دارند.

تفاوت اپراتورهای مجازی تلفن همراه با اپراتورهای موبایل

اپراتورهای مجازی تلفن همراه یا همان MVNOها سرویس‌هایی مشابه سرویس‌های اپراتورهای تلفن همراه را ارائه می‌دهند. اپراتور مجازی شبکه تلفن همراه یک نوع اپراتور موبایل است، که خود عملأ دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌ها نیستند. این نوع اپراتور با بستن قرارداد با یک اپراتور دیگر که دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌ها است، این خدمات را به صورت عمده خریداری می‌کند، سپس با نشان تجاری و برند خود اقدام به فروش خدمات تلفن همراه، در بازار خرده‌فروشی می‌نماید.

یکی از سئوال‌هایی که در ذهن کاربران موبایل و مشترکان اپراتورهای موبایل نقش می‌بندد این است که اپراتورهای مجازی تلفن همراه با اپراتورهای موبایل یا همان اپراتورهای اصلی چه تفاوت‌هایی دارند؟

نکاتی که این اپراتورها در آن تفاوت دارند را در زیر بررسی می‌کنیم:

۱. شبکه و زیرساخت فیزیکی

اپراتورهای مجازی موبایل نمی‌توانند خودشان شبکه و زیرساخت فیزیکی جدا داشته باشند. این شرکت‌ها باید برای استفاده از شبکه تلفن همراه، با یک یا چند از اپراتورهای اصلی موبایل قرار داد بسته تا بتوانند از شبکه آن‌ها استفاده کنند. بدین ترتیب در کشور ما هر شرکتی که می‌خواهد مجوز اپراتور مجازی تلفن همراه(MVNO) را دریافت کند باید حداقل با یکی از شرکت‌های همراه اول , ایرانسل و رایتل به توافق رسیده و با آن‌ها قرارداد امضاء کند.

۲. توسعه شبکه

اپراتورهای مجازی موبایل نمی‌توانند شبکه خود را گسترش دهند مگر اینکه اپراتور اصلی برای توسعه شبکه‌اش اقدام کند و دسترسی استفاده از آن را به اپراتور مجازی بدهد. بدین ترتیب اپراتورهای مجازی قبل از قرارداد باید به توسعه فنی و جغرافیایی شبکه اپراتور اصلی به خصوص در زمینه شبکه‌های 3G و 4G دقت کنند.

۳. تعرفه

تعرفه اپراتورهای مجازی باید بر اساس قوانین رگولاتوری و با توافق اپراتور اصلی تعیین گردد. این تعرفه‌ها در برخی مواقع کمتر از اپراتورهای اصلی و در برخی مواقع بیشتر است.

۴. شماره

سرشماره یا همان کد اپراتورهای مجازی می‌تواند متفاوت باشد و رگولاتوری به این اپراتورها سرشماره خاصی را ارائه کند. به عنوان مثال اپراتور مجازی طرف قرارداد همراه اول به جای استفاده از ۰۹۱ در شماره سیم‌کارت‌های خود از شماره مخصوص واگذار شده توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی استفاده کند.

۵. سیم‌کارت

اپراتورهای مجازی می‌توانند سیم‌کارت‌های خود را از اپراتور اصلی تهیه نکرده و خودشان از شرکت تولیدکننده خریداری کنند؛ در ضمن قیمت سیم‌کارت‌های این اپراتورها می‌تواند متفاوت باشد و در این زمینه از اپراتور اصلی تبعیت نکنند.

۶. خدمات

اپراتورهای مجازی تلفن همراه برای ارائه هر خدمت که در مجوزشان ذکر شده باید با اپراتور اصلی به توافق برسند. به عنوان مثال برخی اپراتورهای مجازی پیام چندرسانه‌ای ندارند یا فقط اینترنت ارائه می‌کنند.

۷. طرح‌ها و بسته‌ها

اپراتورهای مجازی تلفن همراه می‌توانند بسته‌ها و طرح‌های تشویقی متفاوت یا ارزان‌تری را ارائه دهند.

۸. برند تجاری

اپراتورهای مجازی تلفن همراه برند تجاری خاصی خود را دارند و می‌توانند نام اپراتور یا اپراتورهای اصلی خود را در سایت یا تبلیغاتشان اعلام نکنند. این برند تجاری خاص به اپراتورهای مجازی استقلال می‌دهد.

۹. فروش

اپراتورهای مجازی موبایل می‌توانند طرح‌های فروش متفاوتی نسبت به اپراتورهای اصلی داشته باشند. برخی از اپراتورهای مجازی موبایل برای جذب مشتری بیشتر با سازمان‌ها و شرکت‌ها قرارداد می‌بندند و برخی تنها در بخش سازمانی خدمات ارائه می‌دهند. این فروش متفاوت می‌تواند شامل سیم‌کارت‌های هوادارای باشگاه‌های ورزشی، هنرمندان و ورزشکاران باشد. یکی از راه‌های خوب فروش سیم‌کارت‌های اپراتورهای مجازی، باندلینگ(فروش مشترک) گوشی‌های هوشمند و سیم‌کارت با تخفیف زیاد در قیمت گوشی خواهد بود؛ این کار برای موفقیت باید مانند کشورهای دیگر با قراردادهای چند ساله و تعهد مالک سیم‌کارت و گوشی به اپراتور فروشنده انجام شود.این کار به خاطر اینکه تا به‌حال توسط سه اپراتور ایرانی انجام نشده است، برای مشترکان اپراتورها و علاقه‌مندان فناوری جذاب است. تاکنون در باندلینگ‌های انجام شده اپراتورها با شرکت‌های تولیدکننده موبایل، گوشی مورد نظر با قیمت بالاتر فروخته شده‌است.

۱۰. مالکیت‌های مجزا

بر اساس قوانین اپراتورها در ایران می‌توانند تنها ۱۰ سیم‌کارت را به نام یک نفر بزنند. اپراتورهای مجازی شامل این قانون می‌شوند و مالکانی که ۱۰ سیم‌کارت از یک اپراتور دارند می‌توانند ۱۰ سیم‌کارت دیگر از اپراتور مجازی طرف قرارداد با این اپراتور نیز داشته باشند.

چرا باید از اپراتور مجازی استفاده کنیم ؟

باید بدانید که اپراتورهای مجازی تلفن همراه (MVNOها) نمی ‌توانند شبکه و زیرساخت فیزیکی جدا داشته باشند و باید برای استفاده از شبکه تلفن همراه ، با یک یا چند اپراتور اصلی تلفن همراه (MNOها) قرار داد ببندند تا بتوانند از شبکه آن‌ها استفاده نمایند. یکی دیگر از تفاوت‌های MVNOها این است که این اپراتورها نمی ‌توانند شبکه خود را گسترش دهند و تنها در صورتی این عمل اتفاق می افتد که اپراتور اصلی برای گسترش شبکه‌ خود اقدام نماید.

از دیگر تفاوت بین اپراتور مجازی و اپراتور تلفن همراه می‌توان به تعرفه اپراتورهای مجازی اشاره کرد که طبق قوانین رگولاتوری و با توافق اپراتور اصلی صورت می‌گیرد. باید بدانید که سرشماره MVNOها می‌تواند متفاوت باشد و رگولاتوری به این اپراتورها سرشماره خاصی را عرضه می نماید.

شایان ذکر است اپراتورهای مجازی می ‌توانند سیم ‌کارت ‌های خود را از اپراتور اصلی خریداری نکنند و خودشان با شرکت تولیدکننده ، معامله نمایند. باید این نکته را هم یادآور شد که اپراتورهای مجازی موبایل می‌توانند طبق مجوزهای لازمه برای عرضه سرویس نوآورانه متفاوت و منحصر به فرد خارج از توان اپراتور اصلی اقدام کنند.

MVNOها می ‌توانند بسته‌‌ها و طرح‌‌های تشویقی گوناگون یا ارزان‌ تری را عرضه کنند. همچنین می‌توانند برای حفظ آزادی اپراتورهای مجازی موبایل با برند تجاری مخصوص خود وارد بازار شوند. اپراتورهای مجازی در خصوص فروش نیز می‌توانند طرح‌‌های فروش متفاوتی نسبت به اپراتورهای اصلی عرضه نمایند. طبق قوانین رگولاتوری ، هر اپراتور در ایران می‌تواند تنها ۱۰ سیم کارت را به نام یک نفر ثبت کند. از این رو مالکینی که ۱۰ سیم کارت از یک اپراتور دارند می‌توانند ۱۰ سیم کارت دیگر از اپراتور مجازی طرف قرارداد با این اپراتور نیز داشته باشند و در این مورد مشکلی وجود ندارد.